Ervaringsverhaal

Stel je voor: je bent impulsief en opvliegend. Voor niks en niemand bang. Maar ondertussen snap je niets van je eigen gedrag én verlangt de wereld van alles van jou. Dat is het verhaal van Daan* (15) uit Drunen. “Holleeder 2.0”, grapt zijn moeder met een serieuze ondertoon. Self kwam anderhalf jaar geleden in beeld, en verdwijnt binnenkort naar de achtergrond. “Spannend, dat wel. Maar het gaat echt kneitergoed”, vertelt Daans moeder.

Daan woont met zijn oudere zus en ouders in een vrijstaand huis in Drunen. We zijn daar vandaag op bezoek om het echte verhaal te vangen. Kom maar mee, wenkt de moeder van Daan met koffie en koekjes in de hand. “We gaan achter in de tuin zitten.” Ze heeft veel te vertellen. “Het is goed om erover te praten. En als ik daarmee andere ouders help, doe ik dat graag. Het taboe mag er wel vanaf.”

Een fantastische jongen
“Daan is een fantastische jongen”, vertelt zijn moeder. “Een feestganger, loyaal, sociaal en vol kwaliteiten. Ook heeft hij ADHD, dat maakt hem vurig en ondernemend. Op school – een praktijkgerichte vmbo-school – is hij de absolute koning. Een écht haantje. En daar begint het niet alleen wat ongezond te klínken, dat ís het ook. Want schaduwkanten van zijn karakter en gedrag zijn er genoeg.”

Bezoek van de wijkagent
Daan zocht altijd al de randjes op. Om er dan overheen te gaan. Moeder knikt: “Op zijn achtste al. We waren hem kwijt, was hij een open schuur ingelopen. En hij dacht, oh dat is leuk, hier staan allemaal schildersspullen en verf, laat ik heel die schuur schilderen. Kwam hij thuis, onder de rode verf. Ja, potverdorie, dáár moesten we wel wat mee. Zo kwam de wijkagent voor het eerst bij ons thuis.”

Geen ritalin
Daan kwam daarna steeds vaker in de problemen. Op school ging het moeizaam. Voor zijn ADHD wilde hij geen ritalin. “Hij weigerde dat. Ondertussen handelde hij in e-sigaretten en spullen die niet helemaal legaal waren, als je begrijpt wat ik bedoel. Ik wilde dat het stopte, maar ik had er geen grip op.” Daans moeder neemt een slok koffie om zichzelf wat bedenktijd te gunnen.

Aanlokkelijk geld
Het ging van kwaad tot erger. Daan ging gebruiken, kwam met de verkeerde mensen in aanraking. “Daar is hij een klein beetje het vieze geld gaan ruiken. En ja, dat is heel aanlokkelijk. Dan ga je domme dingen doen. Hij gleed het drugswereldje in, waarvan ik dacht, als je dáár eenmaal in zit, kom je er nooit meer uit. Alleen met een kogel. Toen begon ik ‘m echt te knijpen.”

Lijnrecht tegenover elkaar
Het haantjesgedrag ging hij thuis ook vertonen. “Ik sprak hem daarop aan. Op een dag kwamen we tegenover elkaar te staan. Daan met van die felle ogen en een dreigende houding. Hij wilde me niet slaan. En ik was niet bang. Niet écht. Maar we stonden wél lijnrecht tegenover elkaar. Een situatie waarin je niet wilt zitten met je kind. Toen dacht ik: oké, dit moet stoppen. Het moet echt, écht anders nu.”

Vrachtwagenchauffeur in opleiding
Dan spoelen we 2,5 jaar vooruit. Deze maand – juni 2024 – rondt Daan zijn vmbo af. En in september gaat hij werken en leren tegelijk. Vrachtwagenchauffeur wil hij worden. Dat doet hij met een BBL: beroepsbegeleidende leerweg. Eén dag in de week naar school, vier dagen leren in de praktijk, bij een transportbedrijf. Moeder is supertrots op hem. “Maar het mooiste vind ik hoe hij heeft geleerd zijn gevoel te erkennen en er iets mee te doen: ‘Ik merk dat ik nu boos ben. Ik heb ruimte nodig.’ Hij kan nu praten over zijn gevoel en ernaar handelen.”

Self was er voor Daan
Dat het zo goed gaat, komt mede door Self. Kijk: “We hebben Daan altijd als een probleem gezien. En zo hebben we hem ook weggezet. Toen Self kwam, kwam daar verandering in.” Een jongen van Self kwam vanaf 2022 een keer in de week langs. Dat werd zijn maatje. Moeder vertelt: “Hij was er voor Daan. Ik was vaak werken, en zij gingen dan wandelen. Ze haalden een frikandelbroodje of rookten een sigaretje samen. Het klikte. Hij ziet Daan zoals hij is, maar in zijn eigen waarde.”

Regie en ultimatums
Langzaam werd de band hechter. De insteek werd serieuzer. “Meer van: joh, wat is er gebeurd deze week? Waar loop je tegenaan, of wat vind je lastig?” Daarvoor kreeg hij tips, handvaten. Maar de begeleider van Self stelde ook ultimatums. Zo moest hij zijn moeder vertellen dat hij dealde. Het mocht zelf weten hoe, dan had hij de regie. Maar het moest vóór een bepaalde datum. En dat heeft hij ook gedaan.” Het was een moeilijke, maar grote stap in de goede richting.

Maatjes
Ruim anderhalf jaar praat Daan nu met zijn maatje van Self. Het wekelijkse contact heeft hem veel gebracht. Ook tussendoor kon hij hem bellen of appen. “Was er iets gebeurd? Dan zeiden wij: ga maar naar hem. Als er iets gebeurd was op school, dan ging zijn maatje mee praten op school. Natuurlijk gingen wij – zijn ouders – ook mee, maar hij ondersteunde Daan bij de moeilijke sprongen. Zo kon Daan kind blijven en ik weer gewoon moeder zijn.”

Daan heeft nu zijn eigen netwerk
“Bij Self zijn ze in staat om jongeren te zien en te helpen”, vat moeder samen. “Het klinkt simpel, maar we hebben het bij andere zorginstanties niet zo meegemaakt. Nu heeft Daan zijn eigen netwerk om zich heen gebouwd, met behulp van Self. Hij heeft een soort mentor in zijn privéomgeving – een JIM (Jouw Ingebrachte Mentor) waarmee hij kan blijven bespreken wat hem dwarszit. Die helpt hem op een gelijkwaardige manier. “Ik denk dat we Self binnenkort uitzwaaien. Maar Daan moet aangeven wanneer dat precies is. Want als ik ietsheb geleerd, dan is het wel dat Daan dat zelf heel goed aanvoelt. Hij is echt volwassen geworden. Voor zover dat kan op je vijftiende”, sluit Daans moeder af met een knipoog.

*Daan is niet zijn echte naam. Die hebben we aangepast vanwege privacyredenen.